تفسیر خطبه شماره 140 نهیج البلاغه

متن خطبه  140 نهج البلاغه:

و من کلام له عليه السلام [1] في النهي عن غيبه الناس [2] و انما ينبغي لاهل العصمه و المصنوع اليهم في السلامه [3] ان يرحموا اهل الذنوب و المعصيه ، و يکون الشکر هو الغالب عليهم ، [4] و الحاجز لهم عنهم ، فکيف بالعائب الذي عاب اخاه و عيره ببلواه [5] اما ذکر موضع ستر الله عليه من ذنوبه مما هو اعظم من الذنب الذي عابه به [6] و کيف يذمه بذنب قد رکب مثله فان لم يکن رکب ذلک الذنب بعينه [7] فقد عصي الله فيما سواه ، مما هو اعظم منه [8] وايم الله لئن لم يکن عصاه في الکبير ، و عصاه في الصغير ، لجراءته علي عيب الناس اکبر [9] يا عبد الله ، لا تعجل في عيب احد بذنبه ، فلعله مغفور له ، [10] و لا تامن علي نفسک صغير معصيه ، فلعلک معذب عليه فليکفف من علم منکم عيب غيره [11] لما يعلم من عيب نفسه ، وليکن الشکر شاغلا له علي معافاته مما ابتلي به غيره

ترجمه خطبه 140 نهج البلاغه

[1] از سخناني است که امام در مورد نهي از غيبت مردم فرموده [2] سزاواراست کساني که از عيوبي پاکند و از آلودگي به گناهان سالمند [3] به گنهکاران و اهل معصيت ترحم کنند همواره در سپاس و شکر خداوند باشند [4] و اين سپاس آنان را از پرداختن به عيبجوئي ديگران مانع گردد .چرا و چگونه آن عيبجو عيب برادر خويش را مي گيرد و او را به بلائي که گرفتار شده است سرزنش مي کند ؟ [5] مگر به ياد ستر و پوششي که خداوند بر گناهان او افکنده نيفتاده ؟ و توجه ندارد که خداوند بر بزرگتر از گناهي که بر ديگران عيب مي گيرد در مورد او پوشش افکنده است ؟ [6] چگونه ديگري را بر گناهي مذمت مي کند که خود همانند آن را مرتکب شده ؟ و اگر به آن آلوده نشده [7] [ شايد ] معصيت ديگري کرده که از آن بزرگتر است [8] به خدا سوگند حتي اگر خداوند را در گناهان بزرگ عصيان نکرده و تنها گناه صغيره انجام داده همين جراتش بر عيبجوئي مردم گناه بزرگتري است [9] اي بنده خدا در عيب و مذمت هيچکس بر گناهش عجله مکن شايد خداوند او را آمرزيده باشد . [10] و نيز بر گناه کوچکي که خود انجام داده اي ايمن مباش شايد به خاطر آن کيفر بيني بنابراين هر کدام از شما که از عيب ديگران آگاه است [11] به خاطر آنچه از عيب خود مي داند بايد از عيبجوئي ديگران خودداري کند و شکر و سپاس اين موهبت که او از اين عيوب پاک است وي را مشغول دارد

خطبه 140-در نهى از غيبت مردم می باشد

از سخنان حضرت علی در نهى از غيبت كردن از مردم

(در اين خطبه كه با عبارت «و انما ينبغى لاهل العصمه و المصنوع اليهم فى السلامه ان يرحموا اهل الذنوب و المعصيه» (همانا براى آنان كه اهل عصمت اند و سلامت از گناه براى آنان فراهم است شايسته است كه بر بزهكاران و گنه پيشگان رحمت آورند) شروع مى شود هيچ گونه بحث تاريخى نيامده است ولى مبحثى بسيار خواندنى و عبرت آموز درباره زشتى غيبت و برشمردن عيب مردم در غياب ايشان در چهار فصل آورده است كه به راستى بسيار مفيد است: فصل نخست، درباره سخنان خداوند و بزرگان در نكوهش غيبت و گوش دادن به آن است كه با بخشى از آيه دوازدهم سوره حجرات شروع مى شود و خداوند فرموده است «و غيبت مكند برخى از شما برخى را» و سپس به ذكر احاديث و سخنان برخى از زهاد و لطايفى پرداخته و نيكو از عهده برآمده است. فصل دوم، درباره حكم غيبت از لحاظ دين است كه آن را از جهات مختلف بررسى كرده و اين روايت را نيز آورده است كه معاذ بن جبل روايت مى كند و مى گويد: در حضور رسول خدا (ص) نام مردى برده شد، گروهى گفتند: چه مرد ناتوانى است. پيامبر (ص) فرمود: از دوست خويش غيبت كرديد. گفتند: همان چيزى كه در اوست گفتيم. فرمود: اگر چيزى كه در او نبود مى گفتيد بر او تهمت زده بوديد.

فصل سوم، در علل و انگيزه هاى غيبت است و فصل چهارم در نشان دادن راه توبه از غيبت. اين تذكر براى اطلاع خوانندگان محترمى بود كه اگر علاقمند باشند به متن مراجعه كنند.)

کيفر غيبت

1) بي شـک ، کسي که مرتکب غيبت گردد در قيامت به عذاب سختي گرفتار خواهد شد .

پيامبر اکرم صلّي اللّه عليه و آله و سلّم فرمود :

مَنْ أَکَلَ لَحْمَ أَخِيِهِ فِي الدُّنِيا قَرَّبَ إِلَيِهِ يَوْمَ القِيَامَةِ فَيُقَالُ لَهُ کَلِّهِ مَيِّتاً کَمَا أَکَلَتْهُ حَيَّاً فَيَأْکُلُهُ وَيَکْلَحُ وَيَضِجُّ .

کسي که در دنيا گوشـت برادر خود را بخورد و غيبتش را بکند روز قيامت که مي شـود او را پيش کسي که غيبتش را کرده است مي برند و به او مي گويند همان گونه که در دنيا گوشـت او را در حالي که زنده بود خوردي اکنون که مرده است نيز گوشت او را بخور. پس از گوشت مرده او مي خورد و از ناراحتي روي در هم مي کشد و فرياد مي زند .

مجموعة ورام ج1 ص116

احادیث درباره منع غیبت در زیر امده است

1- امام صادق (ع) : غیبت حسنات ( خوبی ها و نیکی ها ) را از بین می برد همانطور که آتش هیزم را از بین می برد. خداوند بزرگ به موسی وحی می فرمود : غیبت کننده اگر توبه کند آخرین کسی است که وارد بهشت میشود و اگر توبه نکند نخستین کسی است که وارد آتش می گردد. بحارالانوار جلد 75 صفحه 257 حدیث 48

2- امام صادق (ع) : غیبت نکن که غیبتت می کنند ( شرح : غیبت کسی را نکن که غیبتت می کنند ) برای برادرت چاه مکن که در آن می افتی چون همانطور که برخورد می کنی با تو برخورد میشود. ( هر جوری رفتار کنی همانطور باهات رفتار می کنند ) بحارالانوار جلد 75 صفحه 248 حدیث 16

3- مولا علی (ع) : از غیبت بپرهیز که غیبت کردن تو را با خدا و مردم دشمن می کند و اجر و پاداش کارهای تو را از بین می برد. غررالحکم حدیث 2632

4- حضرت علی (ع) : غیبت کردن بدترین دروغ و حرف نارواست. غررالحکم جلد 1 صفحه 13 حدیث 484

احادیثی ازحضرت محمد(ص) درباره غیبت در زیر امده است

۱ـ غیبت آنست که برادرخودرا به چیزی که دوست ندارد یادکنی.

۲ـ هرچیزی که دوست نداری روبروی برادرخویش کنی غیبتست.

۳ـ غیبت مسلمانان مکنید ودرجستجوی عیوب آنها نباشید.

۴ـ هرکه برادرمسلمانش را درحضوراو غیبت کنند وتواندیاریش کند امایاری وی نکند

خدااورا دردنیا وآخرت خوارکند.

۵ـ ازغیبت بپرهیزید که غیبت اززنا سختتراست وغیبت آمرزیده نمیشود تا آنکه غیبت اورا

کرده است ازگناهش بگذرد.

۶ـ وقتی پروردگارعزوجل مرابالابرد بقومی گذشتم که ناخنهای مسین داشتند وصورت وسینه

خویش را میخراشیدند،گفتم ای جبرئیل اینهاکیانند گفت اینان آنکسانندکه گوشت مردم

میخورند وازعرضشان سخن کنند(غیبت میکنند).

۷ـ وقتی درجمعی که توهستی درباره مردی بدمیگویند آنمردرا یاری کن وآن گروه رااز

بدگوئی بازدار وازآنجابرخیز.

۸ـ زبان خودرا ازبدگویی مسلمانان بازدارید،واگرکسی مرد درباره او بنیکی سخن گویید.

۹ـ روزه دار ازآنهنگام که صبح میکند تابشب،مادام که غیبت نکند درعبادتست وهمین که

غیبت کرد روزه او پاره میشود.

۱۰ـ کفاره کسیکه عیب وی کرده ای اینست که برای او آمرزش بخواهی.