خانواده سرخسيان
خانواده سرخسيان
خانواده فرفيونها Euphorbiacea /خانواده سرخسيان
آكاليفا مارجيناتا Acalypha marginata
آکاليفا مارجيناتا يا آكاليفاي برگي گياهي است که برگهاي سبز تيره مايل به قهوهاي، شاتونهاي صورتي کوتاه و يک ساقه چوبي و ايستاده دارد. در شرايط کشور ما بعنوان يک گياه آپارتماني داخل منزل قابل نگهداري است.
آكاليفا هيزپيدا Acalypha hispida
گونه ديگر از خانواده فرفيونها آکاليفا هيزپيدا است که برگهاي سبز درخشان و شاتونهاي رنگي بلند و ساقه چوبي دارد. آکاليفاها بوسيله قلمه ساقه از نوع نيمه خشبي قابل تکثير هستند. زمان برداشت اين قلمهها در اواسط بهار است يعني زماني که درجه حرارت محيط ريشه زايي حدود 20 تا 24 درجه سانتيگراد و رطوبت نسبي 80 % باشد. بعد از 15 روز ريشهزايي اتفاق ميافتد و بعد از ريشه زايي،گياه به محل اصلي خود در گلدانهايي که حاوي خاک مرغوب زراعي هستند انتقال مييابد. ترکيب خاكي آکاليفا، مخلوطي از دو قسمت خاک برگ و پيت، يک قسمت ماسه و يك قسمت كود دامي پوسيده است. در نگهداري گياهان جنس آکاليفا، رطوبت نسبي محيط اثر مثبتي روي حفظ برگها دارد بههمين دليل رطوبت نسبي منزل بايد 65 تا 70 % باشد.
معمولاً آکاليفاي سبز قابليت نگهداري بهتري دارد، و مقاومتش نسبت به شرايط نامساعد محيطي بهتر است. از آنجا که ريزش برگ در آکاليفا مارجيناتا يا آكاليفاي برگ رنگي زياد بوده و فقط يک ساقه سخت از گياه باقي ميماند بنابراين آکاليفا هيزپيدا براي نگهداري در منزل سفارش ميشود.
كوروتون
گياه ديگر اين خانواده کوروتون است که داراي تنوع شکلي برگ و بريدگيهاي برگي زيادي است. کوروتون يک گياه گلداني بوده و در شرايط طبيعي خود يک درختچه مخصوص گلخانههاي گرم و مرطوب است که شرايط گرم در زمستان را ميپسندد و در تابستان بهتر است که آن را در جايي با نور متوسط و با درجه حرارت معتدل نگهداري کنيد.
کوروتون بومي مناطق گرم و مرطوب است. براي نگهداري آن در منزل، بايد رطوبت نسبي محيط در حد نياز گياه باشد. براي جلوگيري از ريزش برگ، 3 تا 4 بار در روز بايد اسپري آب شوند. همچنين بعضي از آفات مثل شپشكهاي آردآلود باعث ريزش برگي ميشوند. تکثير کوروتون بوسيله قلمههاي سبز ساقه در اوايل بهار صورت ميگيرد.
افوربيا Euphorbia
گروه ديگر از گياهان خانواده فرفيونها تحت نام عمومي افوربيا Euphorbia وجود دارند . افوربيا اسپلندس گياهي است که برگهاي سبز براق با خارهاي سفيد و گلهاي رنگين قرمزي دارد و جزء رشته گياهان NDP است (گياهاني كه حساسيتي به طول روز ندارند).
تكثير افوربيا به وسيله قلمه ساقه ميباشد.
نوعي از گياه افوربيا وجود دارد که برگهاي آن با رنگهاي متنوع ديده ميشود و يک ساقه زيگزاكي به حالت شکسته دارد که در نوع خود تقريباً بي نظير است. اين افوربيا نسبت به شرايط محيطي بسيار حساس است و تابستانها را به حالت استراحت يا رکود بسر ميبرد. براي گلخانههاي نسبتاً گرم و خاکهايي با PH اسيدي بسيار مناسب است.
افوربيا تريگونال Euphorbia trigonal
اين نوع افوربيا در نگاه اول کاملاً شبيه به کاکتوس بنظر ميرسد. ساقههاي سه گوش دارد که جوانهها يا انشعابات روي ساقه آن خيلي زياد است و تکثيرش بوسيله همين جوانهها است.
افوربياي مدادي
افوربياي تيرو کالي يا مدادي منظره جالب و منحصر به فردي دارد. ساقههاي آن به حالت انشعابهاي متعدد، فاقد هر گونه برگ با ظاهر مشخص است. در هر شرايطي قابل نگهداري بوده و بوسيله قلمههاي ساقه تکثير ميشود.
افوربيا پُلكريما Euphorbia pulcherrima
افوربيا پُلکريما در سطح دنيا بسيار متداول و معروف است و نام مصطلح انگليسي آن پانستيا و نام فارسي اين گياه بنت قنسول است و اخيراً فرهنگستان نام سرخ برگه به آن داده است. اين گياه زيبا داراي نام ديگر انگليسي است کريسمس دي پلنت Christmas day plant که فصل گل دهي آن در روزهاي عيد کشورهاي اروپايي است.
در بين اقلام تجارتي گل در ايالت متحده آمريکا 27% فروش مربوط به اين گياه بوده است. اين گياه از نظر اقتصادي جايگاه ويژهاي دارد و موقعيت کشور ما براي پرورش و صادرات آن به کشورهاي طالب و خريدار اين گياه بسيار ايدهآل و مطلوب است.
سرخ برگه يک پات پلنت زمستاني است. تكثير آن با قلمههاي انتهايي و مياني در سيستم ميس صورت ميگيرد. معمولاً قلمههاي انتهايي سريعتر ريشهدار ميشوند.
اين گياه شيرابههاي فراواني توليد ميکند که بعد از قطع شدن شيرابهها، قلمهها به محل ريشه زايي منتقل ميشوند. پس از ريشه دار شدن قلمهها، گياه را در يک خاک سبک باPH 5/6 کشت ميکنند. زماني که گياه با شرايط جديد محيط سازگاري پيدا کرد روي تغذيه آن کنترل و دقت بيشتري انجام دهيد. دوره داشت گياه براي دوره گل دهي و پس از گل دهي ارزش و اهميت ويژهاي دارد، بنابراين تغذيه در اين دوره اهميت خاصي دارد. بعد از طي دوره رويشي و احياناً سر برداري، گياه به طول 20/1 - 1 متر رشد ميکند. از آنجا كه اين اندازه براي داشتن يک گل خوب و قابل قبول در بازارهاي دنيا مناسب نيست، براي جلوگيري از اين وضعيت بايد در اواخر مرداد ماه يک سر برداري ديگر از گياه انجام گيرد، البته بدون هيچ نيازي به مصرف بازدارندههاي رشد، در فصل زمستان گياهان پا کوتاه خواهيم داشت. چون فاصله زماني سر برداري تا وقتي که گياه وارد مرحله گل دهي ميشود زياد نيست لذا رشد رويشي گياه سرعت خيلي زيادي ندارد و گياه در اندازه کوتاه و قابل قبول به بازار عرضه ميشود.
کار ديگري که در سطوح تجارتي انجام ميگيرد استفاده از هورمونهاي بازدارنده است.
هورمونهاي بازدارنده
-B-9
- سايكوسل CCC
بعد از استقرار گياه در خاک، برگهاي جديد شروع به جوانه زدن ميکنند. با استفاده از مواد بازدارنده، گياه داراي ساقههاي قطور و کوتاه ميشود. بنا به نوع هورمون بازدارنده، روش استفاده از آن متفاوت است. استفاده از B-9 با غلظت ppm 2000 و مدت سه بار و هر بار با فاصله 15 روز انجام ميشود. سايكوسل CCC با غلظت ppm 2000 و 3 يا 4 بار به صورت محلول پاشي روي گياه و با فاصله 15 روز قابل استفاده است .
خانواده سرخسيان Filicales
خانواده سرخسيان يا اصطلاحاً فيليسنر متعلق به خانواده پولي پورياسه است که از نظر ساختماني نسبت به گياهان ديگر سادهتر و ضعيفتر ميباشند. اين دسته از گياهان به نام گياهان پست هم خوانده ميشوند. سرخسها در بخش گياهان زينتي داراي چندين گونه هستند که مختصراً به بعضي از گونهها اشاره ميشود.
پَر سياوشان
آديانتوم يا پَر سياوشان گياهي است که برگهاي سبز بسيار ظريف و حساس دارد که در خاکهاي مرطوب با PH اسيدي و دور از تابش مستقيم نور آفتاب بخوبي رشد و نمو ميکند. تكثير پر سياوشان به روش تقسيم بوته انجام ميشود. در منازل بدليل نياز نوري کم و رطوبت بالا کمتر موفق به نگهداري آن هستيم. در شرايط نامساعد سر سوختگي و سياهي نوك برگها مشاهده ميشود.
آديانتوم عمدتاً بعنوان يک گياه دارويي مطرح است و در گروه گياهان دارويي آنرا کشت ميکنند. خاك مورد استفاده، خاك سبك ترجيحاً از پيت خالص ميباشد. براي پرورش آن از خاکي كه نفوذ پذيري خوبي داشته باشد و داراي PH در حدود 5 باشد، استفاده ميکنيم.سرخس ديگري که هم مصرف زينتي و هم مصرف دارويي دارد، گياه پلي پليوم است که برگهاي کشيده، صاف و بلند دارد که اصطلاحاً به آن گياه زنگي دارو هم گفته ميشود. پلي پليوم گياهي است هاگ دار و همانند سرخسيان ديگر بوسيله تقسيم بوته براحتي قابل تکثير است. سرخسها در مكاني با رطوبت کافي قابل نگهداري هستند و روزي چند بار بايد آب پاشي شوند.
سرخس مجعد يا سرخس فري يا نفروكلپيس sp.
در گياهشناسي هرگاه نام گونه گياه مشخص نباشد بعد از نام جنس آن sp. بكار برده ميشود، و بدين مفهوم است که گونه مشخصي از اين گياه مد نظر نيست.
نفروكلپيس اس پي يکي از سرخسهاي پر مصرف و قابل استفاده در منزل است. حاشيه برگهاي آن بخشهاي فر خورده مجعدي را ايجاد کرده است که منظره زيبايي را براي گياه بوجود آورده است. غالب سرخسها ساقه کوتاه زير زميني دارند که با توليد ريشههاي نابجاي بسيار سطحي در خاک مستقر ميشود. از اين رو به گلداني كم عمق نياز دارند.
آبياري سرخسها بايد طوري باشد که تجمع بيش از حد آب در محل ريشههاي گياه اتفاق نيافتد و نيز زهکشي کافي همواره موجود باشد. عدم وجود زهكش كافي باعث زرد شدن و سياه شدن نوك برگها ميشود. اما اگر حالت قهوهاي و خشک شدن انتهاي برگها ديده شد، نشانهي کم شدن رطوبت نسبي محيط پرورش گياه است که در اين حالت اسپري آب بر روي گياه ضروري است.
تکثير سرخسها بوسيله جدا کردن بوتهها و تقسيم بوته انجام ميشود. اما در سطوح بزرگ توليدي تکثير آنها بوسيله دانههاي هاگ بوده که در پشت برگهاي سرخس قرار دارند (دانههاي سياه يا قهوهاي رنگ). بنابراين بستر کاشت بايد بسيار سبک و پوشيده از پيت ماس يا خزه اسفاگنوم Sphagnoum و PH آن حدود 5/4 باشد. اين بستر را در ظرف آب قرار ميدهيم و خاک را روي آن ميپاشيم و براي حفظ رطوبت هاگها بستر را در يک پوشش پارچهاي قرار داده تا هاگها بتدريج سبز شوند. براي تبديل هاگها به گياه کامل بايد يک مرحله کند رويشي طي شود تا وارد فاز بلوغ يا فاز زايشي شوند.
سرخس شاخ گوزني يا پلاتي سريوم جزء گياهان بسيار کند رشد و پر طرفدار است که برگهاي آن منظرهاي زيبا و بريدگيهاي عميق و مشابه شاخ گوزن دارد. بريدگيهاي برگي و نحوه خاص رشد و نمو برگها شباهت زياد اين گياه به اجدادش را ميرساند. تکثير شاخ گوزني بوسيله جوانههاي برگي است. پلاتي سريومها بايد در مكاني با نور كافي و رطوبت كافي نگهداري شوند.
نکته بسيار مهم در مورد سرخسها جا به جايي آنها ميباشد زيرا سرخسها در يک خاک نسبتاً سبک رشد ميکنند و تغذيه در روي آنها در فصول محدودي از سال انجام ميگيرد. در ماههاي بهار و تابستان که دوره رويشي گياه شديد است نياز به مواد غذايي بيشتري دارد. توجه داشته باشيد كه حداقل سالي يک بار خاک آنها را عوض کنيد.
تعويض خاک گلدانها و جا به جايي و تکثير گياه زماني است که گياه يك دوره رويشي خود را طي کرده و هنوز دچار توقف رشدي نشده باشد. توقف رشد در اوايل پاييز انجام ميگيرد پس در اواخر تابستان كار جا به جايي گياه را انجام دهيد. خاک مورد استفاده بايد خاكي سبك از تركيب يك سوم پيت ماس و يك سوم زغال با شن درشت باشد.
آسپلي نيوم Asplenium
آسپلي نيوم يک سرخس برگ پهن است که از نظر ظاهري شباهتي به سرخسهاي ذکر شده ندارد. اما در پشت برگها دانههاي هاگ ديده ميشود.
دو گونه از سرخس برگ پهن وجود دارد که عبارتست از :
1) سرخس برگ درشت؛
2) سرخس برگ ريز.
تکثير اين سرخسها عمدتاً بوسيله دانههاي هاگ و تقسيم بوته انجام ميگيرد.
سرخس برگه ليدي بومي جنگلهاي ايران است که آن را در پاي درختان بزرگ مشاهده ميکنيم. مورد مصرف آن كمتر به عنوان گياه آپارتماني يا Indoor plant است و بيشتر به عنوان فوليج Foliages در بين دسته گل از آن استفاده ميشود. اين سرخس با شرايط محيطي نامطلوب سازگاري دارد. برگه ليدي بوسيله جدا كردن بوتهها و تقسيم بوته در اوايل پاييز تکثير ميشود.
www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com