لطفا صبر کنید ...
خیار
خيار گياه بومي هندوستان است و از آنجا به نقاط ديگر جهان راه يافته است . حدود بيست قرن قبل از ميلاد مسيح مصريان قديم از آن استفاده مي كرده اند .
ايالت فلوريدا مهمترين توليد كننده خيار در آمريكا است و حدود يك سو م خيار كل آمريكا را توليد مي كند .
خيار گياهي است علفي و يكساله داراي ساقه خزنده وپ وشيده از خارهاي نازك و خشن است . برگهاي آن بزرگ و داراي زاويه و دندانه دار است . گلهاي آن زرد رنگ كه به دو صورت نر و ماده روي يك پايه قرار دارند ميوه آن سبز رنگ و بسته به نوع و نژادهاي مختلف ممكن است كوچك و يا دراز باشد .
خیار گیاهی است از گیاهان گلدار، از رده دولپه ای ها، از گیاهان یکساله جالیزی، از خانواده کدوئیان (Cucurbithacae) و از جنس Cucurbita با نام علمی(Cucumis sativus). ریشه ان نسبتاً سطحی است و برای کاشت آن باید خاک سطح الارض کاملاً آماده و غنی از مواد غذایی باشد. ریشه آن یکساله و گاهی هم دائمی است. ساقه آن علفی و به رنگ سبز روشن، آبدار و دارای پوست نازک و کرکهای ریزی است که از ساقه منشعب می شوند. طول بوته خیار با توجه به هرسی که انجام می شود مکن است به بیش از 6 m برسد که نگهداری بوته ها در گلخانه بوسیله پیچاندن آن به دور نخهای ضخیم و همچنین پیچیده شدن پیچکها به دور نخها که نگهداری بوته ها را محکم می نماید امکانپذیر است. در واریته های معمولی برگها نسبتاً کوچک در واریته های بکرزا یا پارتنوکارپیک برگها بزرگتر، پنجه ای شکل و به رنگ سبز روشن بوده و بریدگی های کم عمق، برگ را به پنج قسمت یا Lobe که غالباً به شکل مثلث هستند، تقسیم می کند. دمبرگ آن بلند، آبدار، قطور، و رگبرگها مشخص و روشنتر از خود برگ هستند. میوه خیار از لحاظ گیاهشناسی شفت بشمار میرود یعنی میوه ای است گوشتی که برون بر آن نازک، میانبر آن گوشتی و خوراکی و درون بر آن غشائی و سخت است.
رشد رویشی ریشه این گیاه در مقایسه با اندامهای هوایی آن بسیار ضعیفتر میباشد ولی در محل یقه و حتی قسمتهایی از ساقه که با خاک تماس حاصل مینمایند ریشه های نابجا تولید می کند، همچنین ریشه ها بیشتر در قسمتهای قابل تهویه سطح خاک رشد کرده و انتشار می یابند که در این رابطه ضرورت تهیه یک بستر تقریباً سبک از نظر بافت خاک و قابل تهویه معلوم می گردد.
محل پیدایش میوه روی ساقه دو حالت دارد:
1. خیارهایی که روی ساقه اصلی و در زاویه برگها تولید می شوند.
2.خیارهایی که روی ساقه فرعی تولید می شوند که دراینصورت ساقه های جانبی به هرس منظم احتیاج دارند.
مشخصات بذر خیار گلخانه اي:
برای پرورش خیار در گلخانه صرفاً باید از بذور پارتنوکارپیک استفاده کرد و از کاشت بذور معمولی در گلخانه اجتناب کرد. لازم به ذکر می باشد که پارتنوکارپیکی عبارت است از تشکیل و رشد میوه بدون تلقیح تخمکها. این پدیده به نحوی گسترده در سبزیجات خانواده کدوئیان بخصوص خیار بروز میکند. در واریته های معمولی گلهای نر و ماده جدا از هم بوده و گلهای نر زودتر از گلهای ماده ظاهر می گردند. ولی در عوض واریته های پارتنوکارپیک گل نر وجود نداشته و گلهای ماده بدون عمل گرده افشانی و لقاح تولید میوه میکند.
در این نوع خیار نیازی به گرده افشانی نیست و میوه بصورت پارتنوکارپیک تشکیل می شود، لذا چنانچه حشراتی از بیرون گلخانه گرده گل بوته دیگر خیارهای هوایی را به روی گل ماده بوته خیار داخل گلخانه بنشانند خیار تولیدی از کیفیت ظاهری پائین تر برخوردار خواهد بود.
در بعضی از واریته های خیار داربستی طول میوه ممکن تا 50 cm برسد که با توجه به ذائقه و بازارپسندی مصرف کنندگان ایرانی هم اکنون واریته هایی کشت می گردد که طول میوه آنها حداکثر به 30 cm برسد.
میوه این نوع خیار دارای پوستی خوراکی، بدون تخم و بدون ایجاد نفخ میباشد. بذر خیار گلخانه ای معمولاً با روشهای علمی و بسیار پرهزینه ژنتیکی تولید می شود و به همین دلیل قیمت آن بسیار گران بوده و بصورت عددی بفروش می رسد. این بذرها در هوای آزاد بخوبی نمی تواند بخوبی گلخانه میوه تولید کند زیرا در اثر تلقیح با گرده سایر ارقام، تولیدی یکنواخت نداشته و میوه آن از شکل اصلی خود خارج شده و بدفرم و بدشکل می شود.
خیار پارتنوکارپیک دارای ارقام متعددی است که بسیاری از آنها فاقد شکل و رنگ و اندازه مورد پسند بازار ایران است. بنابراین از بین واریته های متعددی که به بازار عرضه می شوند باید انواعی را که برای کاشت در ایران مناسبند انتخاب نمود. واریته هایی از قبیل دومینوس جی.آر.اس[2]، دومینوس جی.آر.اچ[3]، هیلارس [4]9811، سینا، بیلانکو، خیار دولاب و خیار اصفهان در ایران نتایج چشمگیر و مرغوبیت بی سابقه ای نشان داده اند. چند واریته از خیارهای بلند اروپایی مانند سندرا[5] نیز در ایران آزمایش شده که طول آنها به 35-40 cm میرسد. اگرچه بذر پارتنوکارپیک بسیار گران بوده و هزینه کاشت و نگهداری نسبتاً بالایی دارد ولی با توجه به عملکرد بالا و قیمت گران خیار گلخانه ای، نه تنها این هزینه ها جبران می شوند بلکه سود سرشاری هم نصیب تولید کنندگان می گردد.
برای انتخاب بذر خیار درختی بهتر است از بذرهایی استفاده گردد که بیش از 6 ماه از تولید آنها گذشته باشد زیرا بذر خیار دوره خواب کوتاهی دارد که در آن ایام ممکن است جوانه نزند، ضمن اینکه گذشت بیش از دو سال نیز از نظر قوه نامیه مناسب نمی باشد.
تلخی موجود در میوه های خیار در اثر ماده ای بنام کوکوربیتاسین که در ته آنها وجود دارد و در ریشه ساخته می شود اما در خیارهای هیبرید گلخانه ای دیده نشده و یا خیلی به ندرت اتفاق افتاده است.
تركيبات شيميايي:
خيار داراي ساپونين و آنزيم هاي مختلفي مانند پروتئولي تيك و غيره و ويتامين ها و مواد معدني مختلف مي باشد .
در صد گرم خيار مواد زير موجود است .
انرژي 8 كالري
آب 95 گرم
پروتئين 0/6 گرم
مواد چربي 0/1 گرم
مواد نشاسته اي 2/5 گرم
فسفر 30 ميلي گرم
آهن 0/2 ميلي گرم
كلسيم 25 ميلي گرم
پتاسيم 160 ميلي گرم
ويتامين آ 250 واحد
سديم 6 ميلي گرم
ويتامين ب 1 0/03 ميلي گرم
ويتامين ب 2 0/04 ميلي گرم
ويتامين ب 3 0/2 ميلي گرم
ويتامين ث 7 ميلي گرم
خواص داروئي:
1) خيار از نظر طب قديم ايران سرد و تر است و خنك كننده بدن مي باشد و به هضم غذا كمك مي كند .
2) خيار حل كننده اورات و اسيد اوريك است بنابراين مرض نقرس را درمان مي كند .
3) خيار ادرار آور است .
4) آشامیدن آب خیار جهت بهبود تب های شدید تسکین التهاب و حرارت , صفرای خون, التهاب معده ورفع تشنگی , پاک کننده کبد, زیاد شدن ادرار, دفع سنگ های کلیه و مثانه و بر طرف کردن یرقان سودمند است.
5) خيار خون را تصفيه مي كند.
6) سوپ خيار حبس البول را از بين مي برد .
7) عصاره برگهاي له شده خيار ايجاد تهوع مي كند بنابراين در مسموميت ها و اختلالات دستگاه جهاز هاضمه مصرف مي شود .
8) خيار عطش را تسكين مي دهد .
9) خيار ملين است .
10) ریختن چند قطره آب آن در بینی و بوئیدن آن جهت گرفتگی و بی حوصلگی وکم خوابی مفید است.
11) خيار را حلقه حلقه كرده و روي پوست صورت بگذاريد چين و چروكهاي صورت را از بين يم برد و صورت را جوان مي كند.
12) اگر پوست شما چرب است خيار را با آب مقطر بپزيد و با اين آب صورت خود را شستشو دهيد .
13) اگر مي خواهيد هميشه لطافت پوست خود را حفظ كنيد همه روزه از لوسيون زير استفاده كنيد :
يك خيار معمولي را با دو ليون آب بجوشانيد تا حجم آن يك ليوان شود سپس آنرا صاف كنيد و بگذاريد سرد شود بعد 50 گرم بادام خام و پوست كنده را آسياب كرده و با اين آب مخلوط كنيد و بهم بزنيد و با پارچه صاف كنيد و به محلول صاف شده 250 گرم الكل سفيد و يك گرم اسانس گل سرخ اضافه كنيد و كاملا هم بزنيد هر روز از اين لوسيون طبيعي به صورت خود بزنيد تا پوست شما هميشه جوان بماند .
مضرات :
اشخاصي كه ناراحتي معده دارند نبايد در مصرف خيار زياده روي كنند زيرا ممكن است باعث اختلال در دستگاه هضم گردد .
خيار نفاخ است چون سريعا در معده فاسد مي شود هميشه بايد آنرا قبل از غذا خورد كه به هضم غذا كمك كند كسانيكه نمي توانند خيار را خوب هضم كنند بايد آنرا با نمك بخورند.
خاک مناسب برای خیار درختی:
خاک مورد استفاده در گلخانه های کشت خیار بایستی دارای بافت سبک (Sandy loam) بوده و از نفوذپذیری خوبی برخوردار باشد. این نوع خاک هر چه از نظر داشتن هوموس تقویت گردد کاشت خیار در آن دارای عملکرد بهتری خواهد بود. تقویت خاکهای سبک را می توان با کودهای حیوانی تامین نمود.
اگر خاک قابل استفاده کمی سنگین باشد می توان با اضافه کردن مقداری شن شسته عاری از آهک و گچ به همراه کمپوست بطوریکه از نظر مصرف میزان مورد نیاز جنبه اقتصادی جنبه اقتصادی داشته باشد آنرا اصلاح نمود. همچنین در صورت نفوذپذیری کم آب یا زه دار بودن خاک می توان از لوله های مشبک پلی اتیلن و نصب در زیر پشته های خاک نیز استفاده نمود. این روش میتواند زهکشی لازم را برای خاک تامین نماید. خاکهای نسبتاً سنگین و یا خاکهایی که دارای نمک زیاد باشند اصلاً مناسب نمی باشند زیرا تهویه، آبشویی و ضدعفونی اینگونه خاکها بسیار مشکل می باشد و مطمئناً به رشد ریشه نیز صدمه می زند.
تجربه خیارکاری در خاکهای سبک بیابانی (سرخه) که املاح آهکی و گچی در حداقل باشد و درصد شن آن بیش از 50% باشد نشان داده است که اینگونه خاکها بهترین بسترها بوده و در آن محصول خوبی تولید شده است. در انتخاب بسترهای خاکی چنانچه بستر زیرین (بیش از عمق 25 cm) آنها سخت و غیرقابل نفوذ باشد بایشتی با استفاده از زیرشکنهای مناسب این لایه شکسته شود و یا از کاشت خیار صرفنظر نمود.
PH مناسب بستر خاکی6.5-7.5 و EC کمتر از 3000µmos/cm (3 دسی زیمنز بر متر) می باشد. قابلیت جذب عناصر به وسیله PH بستر محیط ریشه تعیین و مشخص می شود. در PH پائین نسبت عناصر قابل جذب و محلول آهن، منگنز و آلومنیوم بیشتر بوده و در نتیجه همه آنها باعث تثبیت و غیر قابل استفاده شدن فسفر می شود.همچنین میزان کلسیم، منیزیم، گوگرد و ملیبدن قابل استفاده نیز در PH پائین کاهش می یابد. از طرفی مقدار فسفر، آهن، منگنز، روی، مس و بر در PH بالا محدود می شود.
سایر بسترها:
بسترهای خاکی همراه با مواد دیگر: اینگونه بسترها توده هایی از کاه و کلش و پیت، کمپوست و از این قبیل می باشند که روی پشته ها قرار می گیرند و یا با خاک پشته ها مخلوط می گردند. در این بسترها ریشه ها به خوبی توسعه پیدا می کنند و گرمای محیط ریشه و Co2 لازم نیز به میزان کافی تولید میگردد. ازجمله این بسترها کاه پوسیده روی پشته ها است.
در اینگونه بسترها هر ردیف آن بوسیله بسته های کاه پرس شده پوشیده میشود. بدین طریق که پهنای بسته ها روی زمین و عرض آنها در امتداد یکدیگر قرار گرفته باشند. در هر 1000 m2 حدود 10 Ton کاه و به تعداد 560 بسته کاه 18 Kg مصرف می گردد. برای آماده سازی اینگونه بسترها برای هر بسته حدود 30 Lit آب مورد نیاز است. کودهای شیمیایی مورد نیاز برای هر کیلو کاه مجموعه ای از کودهای زیر است که بطور یکنواخت روی توده کاهها پخش میشوند.
7gr نیترات آمونیوم 26% + 7gr آهک
7gr سوپر فسفات تریبل
7gr نیترات پتاسیم
4.5gr سولفات منیزیم
آنگاه در چند نوبت و به میزان 2-3 Lit برای هر بسته روی آنها به آهستگی آبیاری شود. در این زمان دمای گلخانه نبایستی از 15° c پائینتر رود. با این وصف بعد از مدتی دمای توده کاه به 38° c می رسد. در این روش استفاده از کاه گندم برای واریته های خیار طولانی رشد و کاه جو بای خیارهای با طول رشد کوتاه استفاده می شود.
بسترهای آبکشت:
بسترهایی که صرفاً از محلول مواد غذایی کامل استفاده میشود و نیازی به خاک نمیباشد و فقط از نگهدارندهای واسطه ای مثل بسته های حاوی پشم سنگ و یا پیت خالص و یا ماسه و شن شسته که روی بتن تعبیه شده اند می توان استفاده نمود. در این سیستم ها هزینه های ضدعفونی قابل توجه نمی باشد ولی تأمین انواع مواد غذایی مورد نیاز بطور مداوم نیاز به اصلاح و کنترل دارد، ضمن اینکه نگهداری بوته در این گونه بسترهای سست باعث افزایش هزینه ها می گردد. در این روش ریشه ها به خوبی توسعه پیدا نمی کنند و گرمای لازم و Co2 مورد نیاز در محیط ریشه نیز بوجود نمی آید.
انتقال نشاء
بهترین زمان انتقال نشاء جوان زمانی است که به اندازه کافی رشد کرده و در مرحله ۴ برگی باشد.اگر زمان انتقال به تاخیر مواجه شود،به علت حجم کم خاک گلدان رشد ریشه با مشکل مواجه شده و از رشد طبیعی باز می ماند و در نتیجه گیاه از همان ابتدا ضعیف خواهد بود.
برای انتقال نشاء به گلخانه،بر روی بسترها حفره هایی با فاصله حدود ۴۰ سانتی مترو حجمی در حدود حجم خاک گلدان ایجاد کرده ونشاء را در آن قرار می دهند.در انتقال نشاء باید دقت شود که به ریشه ها آسیب نرسد.البته فاصله کاشت نشاء در ارقام مختلف،فصل کاشت و با توجه به تراکم دلخواه بوته در هر متر مربع متفاوت می باشد.برای داشتن محصول بیشتر باید فاصله مناسب در زمان کاشت رعایت شود و تراکم بالا دلیلی برای داشتن محصول بیشتر نیست.در تعیین این فاصله باید نکاتی مانند عدم سایه افکنب بوته ها بر روی هم مورد توجه قرار گیرد.همچنین در فصول سرد تراکم بالا موجب عدم دسترسی ریشه به مواد غذایی کافی می
گردد.
پس از کاشت نشاء بلافاصله آبیاری انجام می گیرد.بهترین سیستم آبیاری در گلخانه ها آبیاری قطره ای می باشد.بعد از رشد گیاه در زمین و در مرحله ۴ برگی رشد کرده بهتر است به گیاه یک دوره تشنگی داده شود که این کار باعث رشد ریشه و افزایش حجم آن خواهد شد و پس از دوره تشنگی با انجام آبیاری در گیاه رشدسریع دیده می شود.فواصل آبیاری بر حسب فصل رشد،نوع خاک و در مراحل مختلف رشد متفاوت خواهد بود.به عنوان مثال گیاه در مرحله گلدهی به آب بیشتری نیاز دارد.به طور کلی زمانی آبیاری انجام می گیرد که رطوبت خاک کم شده و در حدود ۲۵% باشد.
در زمان رشد بوته ها نخهای گلخانه آماده شده وبه سیمهای موجود در سقف گلخانه متصل می گردد.نحوه اتصال این نخها به گیاه ممکن است با استفاده از قرقره های سیمی که نخ اضافه را بر روی سیم مهار قرار می دهند ویا با کلیپس هایی به ساقه متصل شود(نیازی به گره زدن نیست) و یا اینکه نخ به سیم مهار در پایین گیاه بسته شود.این مرحله نیاز به دقت زیاد دارد تا به بوته آسیب نرسد.همزمان با طی مراحل رشد بوته به طور منظم به دور نخها بسته می شود.
هرس
هرس نقش بسیار مهمی در رشد و باردهی بوته خیار دارد.بنابراین برای انجام صحیح آن نیاز به دقت و تجربه کافی می باشد. تا زمانی که ارتفاع بوته به ۳۰ سانتی متر برسد،هرس انجام نمی گیرد.پس از آنبسته به رقم تعدادی از شاخه های فرعی،گلها و یا میوه ها به تدریج از بوته خذف می گردد.این عمل باعث افزایش توان گیاه برای رشد شاخه های اصلی خواهد شد.در نتیجه با افزایش انرژی گیاه برای تولید ساقه و برگهای اولیه،گیاهی شاداب و قوی خواهیم داشت.در فصل بهار نیز بعنوان هرس، جوانه انتهایی در شاخه های فرعی بوته خیار بعد از ظهور برگ پنجم حذف می گردد.
نوع دوم هرس در خیار مربوط به حذف برگهای مسن گیاه می باشد و در طول دوره رشد به صورت تدریجی انجام می گیرد.در انجام این هرس برگهای پیر و مسن از پایین بوته به تدریج حذف می گردد.البته در هر نوبت هرس نباید بیش از ۲-۳ برگ از گیاه خذف شود و به طور تقریبی ۲۰ تا ۲۵ برگ روی بوته باقی بماند.
بيماري هاي و آفات خيار :
بيماري موزائيك خيار :
بيماري موزائيك خيار از مهمترين بيماريهاي گياهان جاليزي است كه به گياهاني چون خيار، طالبي، هندوانه، كدو، گوجه فرنگي، فلفل، شلغم، عدس، لوبيا و... آسيب وارد مي كند.
عامل بيماري موزائيك خيار، نوعي ويروس است كه نخستين بار در سال 1916 در دنيا گزارش شد و براساس بررسيهاي انجام شده توسط پژوهشگران اين بيماري در سال 1343 در ايران نيز ديده شد.
عامل اين بيماري زمستان را روي ميزبان هاي واسط يا ريشه هاي علفهاي هرز مي گذارند و در اوايل بهار كه علفهاي هرز ميزبان ويروس در اطراف مزارع جاليزي مي رويند به تدريج به برگهاي گياهان منتقل مي شوند و گاهي نيز بر اثر عمليات زراعي در جاليز و حتي به وسيله لباس كارگران و حشرات ناقل از بوته هاي بيمار به بوته هاي سالم منتقل مي شود.
بيماري موزائيك خيار داراي نام علمي Cucumber mosaic virus يا CMN است.
علايم موزائيك با رنگ سبز روشن و سبز تيره يا زرد مايل به سبز در برگ قابل رويت هستند و با توسعه بيماري برگها بد شكل و تاولي شكل شده و گاهي لوله اي مي شوند، در سطح ميوه هاي آلوده نيز تاولهاي سفيد يا سبز تيره اي ظاهر مي شود كه اين تاولها خشن و زگيل مانند هستند و ميوه را بدقواره مي كنند، اينگونه خيارها غالبا تلخ بوده و اگر به مصرف تهيه خيارشور برسند نرم و آبكي مي شوند.
كنترل ويروس موزائيك خيار به علت داشتن ميزبانهاي مختلف بسيار دشوار است اما با كنترل حشرات ناقل، كنترل علفهاي هرز و استفاده از بذر عاري از ويروس و سالم مي توان تا حدي از خسارت اين بيماري جلوگيري كرد.
از اقدامات زراعي كه مي توان استفاده كرد مي توان به از بين بردن علفهاي هرز جاليز، استفاده از مالچ آلومينيوم كه منعكس كننده نور است و شته هاي ناقل را دفع مي كند و كاشت گندم اطراف جاليز از نقل و انتقال شته ها و ساير ناقلين جلوگيري مي كند اشاره كرد.
همچنين بهترين راه مبارزه با اين ويروس استفاده از ارقام مقاوم ذكر شده است.
آنتراکنوز کدوئیان :
این بیماری که قارچ عامل آن اولین بار در سال 1876 در ایتالیا روی میوه ی خیار دیده شده امروزه در اکثر نقاط دنیا که دارای آب و هوای نسبتاًملایم و رطوبت کافی می باشند وجود آن به اثبات رسیده است.در ایران نیز این بیماری در سال 1326 روی هندوانه در بندر انزلی جمع آوری شد و از مناطق گیلان و مازندران گزارش شده است. علایم:عامل این بیماری می تواند تقریباً روی تمام گیاهان خانواده کدوئیان از قبیل خیار،هندوانه،خربزه و کدو فعالیت دارد و آن ها از مرحله گیاهچه تا زمانی که گیاه به میوه می نشیند مورد حمله قرار می دهد.در هر مرحله ی گیاهچه کوتیلدون ها در اثر حمله ی قارچ از بین رفته،روی ساقه زخم های قهوه ای رنگ مایل به سیاه بوجود می آید که به سرعت شکاف برداشته و منجر به مرگ گیاهچه می گردد.روی برگ جوان لکه های سبز رنگ پریده بوجود می آید که این لکه ها در مرکز قهوه ای رنگ اند.گاهی شدت بیماری به حدی است که در مزرعه منظره سوختگی بوجود می آید و ممکن است این سوختگی با علایم ناشی از بیماری سفیدک دروغی جالیز اشتباه شود.در سطح خارجی میوه و در نقاطی که بیشتر در مجاورت رطوبت است لکه های مایل به سبز ظاهر می گردد که ابتدا سطحی بوده ولی سپس گود شده و به عمق گوشت میوه نفوذ می نماید.گاهی اوقات روی زخم های میوه،قارچ های ساپروفیت رشد می کنند.
مبارزه:
تهیه بذر سالم
جمع آوری و سوزاندن بقایای آلوده
تناوب زراعی
سمپاشی با زینب به نسبت 2 کیلو گرم در هزار لیتر
سمپاشی با مانب،مانکوزب و کلروتالونیل.
شته جاليزي :
اين آفت بويژه در مناطق جنوبي و جنوب شرقي ايران صدمه و زيان شديدي به جاليزكاريها وارد مي نمايد . شته ها به گياهاني مثل خيار وحتي علفهاي هرز صدمه وارد مي كنند .شته جاليزي ابتدا به صورت گروهي در زير برگها مستقر شده و بعد تمام گياه را به اشغال در مي آوردو با مكيدن شيره نباتي گياه را دچار فقر مواد كربوهيدراته نموده و‌آنرا از رشد و نمو باز مي دارد .در گياهان آلوده برگها پيچيده و گلها ميريزند.
مبارزه : در مبارزه با شته جاليزي يكي از اقدامات مهم زراعي وجين علفهاي هرز مزرعه است . زيرا علفهاي هرز مزرعه اولين مكاني است كه شته ها پس از سپري كردن زمستان روي آن مستقر شده و از آن تغذيه مي كنند. براي مبارزه مي توان از سموم زير استفاده كرد :
- انابازين سولفات يا سولفات نيكوتيك (10-20 گرم سم + 40گرم روغن در 10 ليتر آب)
- سم تيفوس كه سم فسفره اي است به نسبت 4 گرم در ده ليتر آب مخلوط مي گرددو يا به صورت گرد پاش .
كنه عنكبوتي :
اين آفت ثكي از شايع ترين و خطرناك ترين افات عمومي مي باشد .در تابستان رنگ كنه عنكبوتي زرد و يا زرد مايل به سبز ميباشد ولي مقارن پاييز و اوايل بهار رنگ آن نارنجي مايل به قرمز است .در طرفين بدن آن دو لكه سياه مشاهده مي شود . كنه ها معمولا در زير برگها به سر برده و به كمك نيش خود از شيره گياهان تغذيه مي نمايند . در گياهان آلوده كنه ابتدا نقطه هاي ريز و بيرنگي در سطح برگها ظاهر شده و پس از آن برگها به تدريج به زردي گراييده و خشك مي شوند.
مبارزه : براي مبارزه شيميايي با اين آفت ، بوته هاي را با گُل گوگرد گرد پاشي مي كنند . مقدار از 15 تا 30 كيلو در هكتار بسته به سن گياه متغير است . در مبارزه با كنه عنكبوتي مي توان از محلول ، مخلوطي از گوگرد و آهك استفاده كرد . براي سمپاشي محلول غليظ را با مقداري آب مخلوط كرده و غلظت آن را تا 5/0 درجه بومه مي رسانند.
سوسكهاي خانواده الاتريده :
بسياري از سوسكهاي اين خانواده به جاليزها و ساير نباتات زراعي صدمه و زيان ميرسانند و شا يع ترين آنها عبارتند از :
سوسك تيره ، مخطط ، مزرعه ، سوسك صحرايي ، سوسك سياه ، سوسك پهن ، اين آفت زمستان را به صورت سوسك بالغ يا به صورت لاروهاي سنين مختلف در داخل خاك به سر مي برد . سوسكها در اوايل بهار از خاك كه در آمده و شروع به تخم ريزي مي كنند و تخمها را معمولاً به صورت كپه هاي كوچك و يا تك تخم در زير كلو خه هايا تركهاي زمين در عمق كمي قرار مي دهند . لاروها پس از در آمدن از تخم 20- 40 روز از بذرهاي كاشته شده و ريشه هاي نازك گياهان تغذيه كرده و گياه را ضعيف مي كنند محصول را تقليل مي دهند.
مبارزه : مبارزه با اين كرمها به علت طور مدت زندگي در داخل خاك خيلي مشكل است اقدامات اساسي بايد متكي بر عمليات زراعي باشند.مانند شخم عميق ، سله شكني و وجين علفهاي هرز ، استعمال كود بويژه پتاس و ازته در حد لازم باشد. مبارزه شيميايي با اين آفت به قدر كافي بررسي و تكميل نشده است و بهترين نتيجه را در حال حاضر سم كلرو پيكرين مي دهد .
براي از بين بردن كرمها مي توان از طعمه هاي مسموم نيز استفاده نمود ومعمولاً به يك كيلو طعمه (سيب زمينس – چغندر قند) مقدار 500 گرم ارسنيك سديم اضافه مي شود.
سوسكهاي سياه خانواده تنبريوينده :
سوسكهاي اين خانواده بيش از 10 نوع هستند كه مهمترين آنها عبارتند از :
- سوسك صحرايي
- سوسك شني
- سوسك سياه
لاروهاي اين سوسك به علت شباهتي كه با كرمهاي مفتولي دارد بنام كرم مفتولي كاذب خوانده مي شود و تفاوت آن با كرم مفتولي فقط در اينست كه يك جفت پاهاي قدامي اينها درازتر و كلفتر از پاهاي مياني و عقبي است . ضرر و زيان اساسي اين سوسكها توسط لاروهاي آنها با خوردن بذرهاي كاشته شده و ريشه گياهان متوجه جاليزكاريها مي شود . سوسكهاي بالغ هم با خوردن قسمت هوايي گياه هم كم و بيش صدمه و آسيب مي رسانند.
مبارزه : براي گرفتن و جمع آوري اين كرمها تله هايي از كاه و شاخ و برگ و با علفهاي هرز بشكل كپه هايي درست مي كنند . كرمها در زير كپه ها جمع شده و بعد با دست جمع آوري مي شوند. براي هر هكتار حدود 100 كپه كافي خواهد بود . گاهي زير كپه ها طعمه هايي از كپك و تفاله ها كه به نسبت 5/2 % با سم آرسنيك دو سود آلوده مي شود. جهت مبارزه با سوسك شني هم علاوه بر اقدامات بالا ، بوته ها را با سموم داخلي يعني سمومي كه از راه دستگاه گوارشي تاثير مي نمايد پودر پاشي مي نمايند.
شب پره :
اين آفت بويژه ئر سالهايي كه به طور دسته جمعي تكثير مي شود بسيار خطرناك مي باشد. پروانه هاي نسل اول در حرارت متوسط 15 درجه شروع به پرواز كرده و پس از تغذيه ، تخمهاي خود را در زير برگها و علف هرز با نياتات و گاهي روي بقاياي خشك گياهي مي گذارند . در اين سن لاروها برگها را تراشيده و سوراخهاي كوچكي در آن ايجاد مي كنند . لاروهاي مسن تر ، برگها را كاملا خورده و فقط رگبرگها را باقي مي گذارند . و گياهان لطيف جوان را به طور كلي خورده و از بين مي برند .
مبارزه : در مبارزه با اين آفت ، قبل از ظهور لاروها ، از بين بردن علفهاي هرز در حال گل كه منبع تغذيه پروانه ها و تخم ريزي آنها و محل پرورش نسل اول لاروها
مي باشد اهميت زيادي دارد . براي گرفتن لاروها تله هاي لار.گيري تعبيه مي شود . سله شكني و شخم سطحي بين رديفها باعث از بين رفتن تخم ها و لاروها مي شود. در مواقعي كه لاروها از مزرعه اي به مزرعه ديگر مهاجرت مي كنند ، طعمه مسموم را بكار ميبرند براي اين كار عمود بر جهت حركت لاروها جويهايي با گاو آهن حفر كرده و در ته آن طعمه مسموم را كه از علفها هرز تازه برداشت شده آغشته به سم آرسنيك دو سود است قرار مي دهند .
سفيدك دروغي خيار
عامل بيماري : پسودوپرونوسپوراكوبن سِس
علائم : طالبي و خيار بيش از هندوانه – كدو – خورشتي مورد حمله اين بيماري قرار مي گيرند . روي برگها لكه هاي براق روغني به قطر 1-2 سانتي متر با حاشيه زاويه دار ظاهر مي شود. بعد از گذشت چند روز قسمت آلوده زرد شده و مي خشكد و برنگ قهوه اي در مي آيد. اگر هوا مرطوب باشد در سطح پاييني برگها كپك خاكستري متمايل به بنفش ظاهر مي شود . آلودگي شبب سقط گلها و توقف رشد ميزبان مي شود . ميوه ها به طور غير مستقيم به دليل خشك شدن برگها صدمه مي زند .
كنترل : براي مبارزه بايد بقاياي آلوده از بين رفته و از آبياري سطح بالاي ميزبان ممانعت گردد . از تراكم ميزبان جلوگيري شود و در صورت مشاهده بيماري هر 8 روز سم پاشي انجام گيرد و تا زماني كه شرايط بيماري زدايي وجود دارد سم پاشي قطع نشود. سموم پيشنهادي اتيل فويفيت آلومينيم گياهان آلوده بايد سوزانده شوند.
www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com
خيار گياه بومي هندوستان است و از آنجا به نقاط ديگر جهان راه يافته است . حدود بيست قرن قبل از ميلاد مسيح مصريان قديم از آن استفاده مي كرده اند .
ايالت فلوريدا مهمترين توليد كننده خيار در آمريكا است و حدود يك سو م خيار كل آمريكا را توليد مي كند .
خيار گياهي است علفي و يكساله داراي ساقه خزنده وپ وشيده از خارهاي نازك و خشن است . برگهاي آن بزرگ و داراي زاويه و دندانه دار است . گلهاي آن زرد رنگ كه به دو صورت نر و ماده روي يك پايه قرار دارند ميوه آن سبز رنگ و بسته به نوع و نژادهاي مختلف ممكن است كوچك و يا دراز باشد .
خیار گیاهی است از گیاهان گلدار، از رده دولپه ای ها، از گیاهان یکساله جالیزی، از خانواده کدوئیان (Cucurbithacae) و از جنس Cucurbita با نام علمی(Cucumis sativus). ریشه ان نسبتاً سطحی است و برای کاشت آن باید خاک سطح الارض کاملاً آماده و غنی از مواد غذایی باشد. ریشه آن یکساله و گاهی هم دائمی است. ساقه آن علفی و به رنگ سبز روشن، آبدار و دارای پوست نازک و کرکهای ریزی است که از ساقه منشعب می شوند. طول بوته خیار با توجه به هرسی که انجام می شود مکن است به بیش از 6 m برسد که نگهداری بوته ها در گلخانه بوسیله پیچاندن آن به دور نخهای ضخیم و همچنین پیچیده شدن پیچکها به دور نخها که نگهداری بوته ها را محکم می نماید امکانپذیر است. در واریته های معمولی برگها نسبتاً کوچک در واریته های بکرزا یا پارتنوکارپیک برگها بزرگتر، پنجه ای شکل و به رنگ سبز روشن بوده و بریدگی های کم عمق، برگ را به پنج قسمت یا Lobe که غالباً به شکل مثلث هستند، تقسیم می کند. دمبرگ آن بلند، آبدار، قطور، و رگبرگها مشخص و روشنتر از خود برگ هستند. میوه خیار از لحاظ گیاهشناسی شفت بشمار میرود یعنی میوه ای است گوشتی که برون بر آن نازک، میانبر آن گوشتی و خوراکی و درون بر آن غشائی و سخت است.
رشد رویشی ریشه این گیاه در مقایسه با اندامهای هوایی آن بسیار ضعیفتر میباشد ولی در محل یقه و حتی قسمتهایی از ساقه که با خاک تماس حاصل مینمایند ریشه های نابجا تولید می کند، همچنین ریشه ها بیشتر در قسمتهای قابل تهویه سطح خاک رشد کرده و انتشار می یابند که در این رابطه ضرورت تهیه یک بستر تقریباً سبک از نظر بافت خاک و قابل تهویه معلوم می گردد.
محل پیدایش میوه روی ساقه دو حالت دارد:
1. خیارهایی که روی ساقه اصلی و در زاویه برگها تولید می شوند.
2.خیارهایی که روی ساقه فرعی تولید می شوند که دراینصورت ساقه های جانبی به هرس منظم احتیاج دارند.
مشخصات بذر خیار گلخانه اي:
برای پرورش خیار در گلخانه صرفاً باید از بذور پارتنوکارپیک استفاده کرد و از کاشت بذور معمولی در گلخانه اجتناب کرد. لازم به ذکر می باشد که پارتنوکارپیکی عبارت است از تشکیل و رشد میوه بدون تلقیح تخمکها. این پدیده به نحوی گسترده در سبزیجات خانواده کدوئیان بخصوص خیار بروز میکند. در واریته های معمولی گلهای نر و ماده جدا از هم بوده و گلهای نر زودتر از گلهای ماده ظاهر می گردند. ولی در عوض واریته های پارتنوکارپیک گل نر وجود نداشته و گلهای ماده بدون عمل گرده افشانی و لقاح تولید میوه میکند.
در این نوع خیار نیازی به گرده افشانی نیست و میوه بصورت پارتنوکارپیک تشکیل می شود، لذا چنانچه حشراتی از بیرون گلخانه گرده گل بوته دیگر خیارهای هوایی را به روی گل ماده بوته خیار داخل گلخانه بنشانند خیار تولیدی از کیفیت ظاهری پائین تر برخوردار خواهد بود.
در بعضی از واریته های خیار داربستی طول میوه ممکن تا 50 cm برسد که با توجه به ذائقه و بازارپسندی مصرف کنندگان ایرانی هم اکنون واریته هایی کشت می گردد که طول میوه آنها حداکثر به 30 cm برسد.
میوه این نوع خیار دارای پوستی خوراکی، بدون تخم و بدون ایجاد نفخ میباشد. بذر خیار گلخانه ای معمولاً با روشهای علمی و بسیار پرهزینه ژنتیکی تولید می شود و به همین دلیل قیمت آن بسیار گران بوده و بصورت عددی بفروش می رسد. این بذرها در هوای آزاد بخوبی نمی تواند بخوبی گلخانه میوه تولید کند زیرا در اثر تلقیح با گرده سایر ارقام، تولیدی یکنواخت نداشته و میوه آن از شکل اصلی خود خارج شده و بدفرم و بدشکل می شود.
خیار پارتنوکارپیک دارای ارقام متعددی است که بسیاری از آنها فاقد شکل و رنگ و اندازه مورد پسند بازار ایران است. بنابراین از بین واریته های متعددی که به بازار عرضه می شوند باید انواعی را که برای کاشت در ایران مناسبند انتخاب نمود. واریته هایی از قبیل دومینوس جی.آر.اس[2]، دومینوس جی.آر.اچ[3]، هیلارس [4]9811، سینا، بیلانکو، خیار دولاب و خیار اصفهان در ایران نتایج چشمگیر و مرغوبیت بی سابقه ای نشان داده اند. چند واریته از خیارهای بلند اروپایی مانند سندرا[5] نیز در ایران آزمایش شده که طول آنها به 35-40 cm میرسد. اگرچه بذر پارتنوکارپیک بسیار گران بوده و هزینه کاشت و نگهداری نسبتاً بالایی دارد ولی با توجه به عملکرد بالا و قیمت گران خیار گلخانه ای، نه تنها این هزینه ها جبران می شوند بلکه سود سرشاری هم نصیب تولید کنندگان می گردد.
برای انتخاب بذر خیار درختی بهتر است از بذرهایی استفاده گردد که بیش از 6 ماه از تولید آنها گذشته باشد زیرا بذر خیار دوره خواب کوتاهی دارد که در آن ایام ممکن است جوانه نزند، ضمن اینکه گذشت بیش از دو سال نیز از نظر قوه نامیه مناسب نمی باشد.
تلخی موجود در میوه های خیار در اثر ماده ای بنام کوکوربیتاسین که در ته آنها وجود دارد و در ریشه ساخته می شود اما در خیارهای هیبرید گلخانه ای دیده نشده و یا خیلی به ندرت اتفاق افتاده است.
تركيبات شيميايي:
خيار داراي ساپونين و آنزيم هاي مختلفي مانند پروتئولي تيك و غيره و ويتامين ها و مواد معدني مختلف مي باشد .
در صد گرم خيار مواد زير موجود است .
انرژي 8 كالري
آب 95 گرم
پروتئين 0/6 گرم
مواد چربي 0/1 گرم
مواد نشاسته اي 2/5 گرم
فسفر 30 ميلي گرم
آهن 0/2 ميلي گرم
كلسيم 25 ميلي گرم
پتاسيم 160 ميلي گرم
ويتامين آ 250 واحد
سديم 6 ميلي گرم
ويتامين ب 1 0/03 ميلي گرم
ويتامين ب 2 0/04 ميلي گرم
ويتامين ب 3 0/2 ميلي گرم
ويتامين ث 7 ميلي گرم
خواص داروئي:
1) خيار از نظر طب قديم ايران سرد و تر است و خنك كننده بدن مي باشد و به هضم غذا كمك مي كند .
2) خيار حل كننده اورات و اسيد اوريك است بنابراين مرض نقرس را درمان مي كند .
3) خيار ادرار آور است .
4) آشامیدن آب خیار جهت بهبود تب های شدید تسکین التهاب و حرارت , صفرای خون, التهاب معده ورفع تشنگی , پاک کننده کبد, زیاد شدن ادرار, دفع سنگ های کلیه و مثانه و بر طرف کردن یرقان سودمند است.
5) خيار خون را تصفيه مي كند.
6) سوپ خيار حبس البول را از بين مي برد .
7) عصاره برگهاي له شده خيار ايجاد تهوع مي كند بنابراين در مسموميت ها و اختلالات دستگاه جهاز هاضمه مصرف مي شود .
8) خيار عطش را تسكين مي دهد .
9) خيار ملين است .
10) ریختن چند قطره آب آن در بینی و بوئیدن آن جهت گرفتگی و بی حوصلگی وکم خوابی مفید است.
11) خيار را حلقه حلقه كرده و روي پوست صورت بگذاريد چين و چروكهاي صورت را از بين يم برد و صورت را جوان مي كند.
12) اگر پوست شما چرب است خيار را با آب مقطر بپزيد و با اين آب صورت خود را شستشو دهيد .
13) اگر مي خواهيد هميشه لطافت پوست خود را حفظ كنيد همه روزه از لوسيون زير استفاده كنيد :
يك خيار معمولي را با دو ليون آب بجوشانيد تا حجم آن يك ليوان شود سپس آنرا صاف كنيد و بگذاريد سرد شود بعد 50 گرم بادام خام و پوست كنده را آسياب كرده و با اين آب مخلوط كنيد و بهم بزنيد و با پارچه صاف كنيد و به محلول صاف شده 250 گرم الكل سفيد و يك گرم اسانس گل سرخ اضافه كنيد و كاملا هم بزنيد هر روز از اين لوسيون طبيعي به صورت خود بزنيد تا پوست شما هميشه جوان بماند .
مضرات :
اشخاصي كه ناراحتي معده دارند نبايد در مصرف خيار زياده روي كنند زيرا ممكن است باعث اختلال در دستگاه هضم گردد .
خيار نفاخ است چون سريعا در معده فاسد مي شود هميشه بايد آنرا قبل از غذا خورد كه به هضم غذا كمك كند كسانيكه نمي توانند خيار را خوب هضم كنند بايد آنرا با نمك بخورند.
خاک مناسب برای خیار درختی:
خاک مورد استفاده در گلخانه های کشت خیار بایستی دارای بافت سبک (Sandy loam) بوده و از نفوذپذیری خوبی برخوردار باشد. این نوع خاک هر چه از نظر داشتن هوموس تقویت گردد کاشت خیار در آن دارای عملکرد بهتری خواهد بود. تقویت خاکهای سبک را می توان با کودهای حیوانی تامین نمود.
اگر خاک قابل استفاده کمی سنگین باشد می توان با اضافه کردن مقداری شن شسته عاری از آهک و گچ به همراه کمپوست بطوریکه از نظر مصرف میزان مورد نیاز جنبه اقتصادی جنبه اقتصادی داشته باشد آنرا اصلاح نمود. همچنین در صورت نفوذپذیری کم آب یا زه دار بودن خاک می توان از لوله های مشبک پلی اتیلن و نصب در زیر پشته های خاک نیز استفاده نمود. این روش میتواند زهکشی لازم را برای خاک تامین نماید. خاکهای نسبتاً سنگین و یا خاکهایی که دارای نمک زیاد باشند اصلاً مناسب نمی باشند زیرا تهویه، آبشویی و ضدعفونی اینگونه خاکها بسیار مشکل می باشد و مطمئناً به رشد ریشه نیز صدمه می زند.
تجربه خیارکاری در خاکهای سبک بیابانی (سرخه) که املاح آهکی و گچی در حداقل باشد و درصد شن آن بیش از 50% باشد نشان داده است که اینگونه خاکها بهترین بسترها بوده و در آن محصول خوبی تولید شده است. در انتخاب بسترهای خاکی چنانچه بستر زیرین (بیش از عمق 25 cm) آنها سخت و غیرقابل نفوذ باشد بایشتی با استفاده از زیرشکنهای مناسب این لایه شکسته شود و یا از کاشت خیار صرفنظر نمود.
PH مناسب بستر خاکی6.5-7.5 و EC کمتر از 3000µmos/cm (3 دسی زیمنز بر متر) می باشد. قابلیت جذب عناصر به وسیله PH بستر محیط ریشه تعیین و مشخص می شود. در PH پائین نسبت عناصر قابل جذب و محلول آهن، منگنز و آلومنیوم بیشتر بوده و در نتیجه همه آنها باعث تثبیت و غیر قابل استفاده شدن فسفر می شود.همچنین میزان کلسیم، منیزیم، گوگرد و ملیبدن قابل استفاده نیز در PH پائین کاهش می یابد. از طرفی مقدار فسفر، آهن، منگنز، روی، مس و بر در PH بالا محدود می شود.
سایر بسترها:
بسترهای خاکی همراه با مواد دیگر: اینگونه بسترها توده هایی از کاه و کلش و پیت، کمپوست و از این قبیل می باشند که روی پشته ها قرار می گیرند و یا با خاک پشته ها مخلوط می گردند. در این بسترها ریشه ها به خوبی توسعه پیدا می کنند و گرمای محیط ریشه و Co2 لازم نیز به میزان کافی تولید میگردد. ازجمله این بسترها کاه پوسیده روی پشته ها است.
در اینگونه بسترها هر ردیف آن بوسیله بسته های کاه پرس شده پوشیده میشود. بدین طریق که پهنای بسته ها روی زمین و عرض آنها در امتداد یکدیگر قرار گرفته باشند. در هر 1000 m2 حدود 10 Ton کاه و به تعداد 560 بسته کاه 18 Kg مصرف می گردد. برای آماده سازی اینگونه بسترها برای هر بسته حدود 30 Lit آب مورد نیاز است. کودهای شیمیایی مورد نیاز برای هر کیلو کاه مجموعه ای از کودهای زیر است که بطور یکنواخت روی توده کاهها پخش میشوند.
7gr نیترات آمونیوم 26% + 7gr آهک
7gr سوپر فسفات تریبل
7gr نیترات پتاسیم
4.5gr سولفات منیزیم
آنگاه در چند نوبت و به میزان 2-3 Lit برای هر بسته روی آنها به آهستگی آبیاری شود. در این زمان دمای گلخانه نبایستی از 15° c پائینتر رود. با این وصف بعد از مدتی دمای توده کاه به 38° c می رسد. در این روش استفاده از کاه گندم برای واریته های خیار طولانی رشد و کاه جو بای خیارهای با طول رشد کوتاه استفاده می شود.
بسترهای آبکشت:
بسترهایی که صرفاً از محلول مواد غذایی کامل استفاده میشود و نیازی به خاک نمیباشد و فقط از نگهدارندهای واسطه ای مثل بسته های حاوی پشم سنگ و یا پیت خالص و یا ماسه و شن شسته که روی بتن تعبیه شده اند می توان استفاده نمود. در این سیستم ها هزینه های ضدعفونی قابل توجه نمی باشد ولی تأمین انواع مواد غذایی مورد نیاز بطور مداوم نیاز به اصلاح و کنترل دارد، ضمن اینکه نگهداری بوته در این گونه بسترهای سست باعث افزایش هزینه ها می گردد. در این روش ریشه ها به خوبی توسعه پیدا نمی کنند و گرمای لازم و Co2 مورد نیاز در محیط ریشه نیز بوجود نمی آید.
انتقال نشاء
بهترین زمان انتقال نشاء جوان زمانی است که به اندازه کافی رشد کرده و در مرحله ۴ برگی باشد.اگر زمان انتقال به تاخیر مواجه شود،به علت حجم کم خاک گلدان رشد ریشه با مشکل مواجه شده و از رشد طبیعی باز می ماند و در نتیجه گیاه از همان ابتدا ضعیف خواهد بود.
برای انتقال نشاء به گلخانه،بر روی بسترها حفره هایی با فاصله حدود ۴۰ سانتی مترو حجمی در حدود حجم خاک گلدان ایجاد کرده ونشاء را در آن قرار می دهند.در انتقال نشاء باید دقت شود که به ریشه ها آسیب نرسد.البته فاصله کاشت نشاء در ارقام مختلف،فصل کاشت و با توجه به تراکم دلخواه بوته در هر متر مربع متفاوت می باشد.برای داشتن محصول بیشتر باید فاصله مناسب در زمان کاشت رعایت شود و تراکم بالا دلیلی برای داشتن محصول بیشتر نیست.در تعیین این فاصله باید نکاتی مانند عدم سایه افکنب بوته ها بر روی هم مورد توجه قرار گیرد.همچنین در فصول سرد تراکم بالا موجب عدم دسترسی ریشه به مواد غذایی کافی می
گردد.
پس از کاشت نشاء بلافاصله آبیاری انجام می گیرد.بهترین سیستم آبیاری در گلخانه ها آبیاری قطره ای می باشد.بعد از رشد گیاه در زمین و در مرحله ۴ برگی رشد کرده بهتر است به گیاه یک دوره تشنگی داده شود که این کار باعث رشد ریشه و افزایش حجم آن خواهد شد و پس از دوره تشنگی با انجام آبیاری در گیاه رشدسریع دیده می شود.فواصل آبیاری بر حسب فصل رشد،نوع خاک و در مراحل مختلف رشد متفاوت خواهد بود.به عنوان مثال گیاه در مرحله گلدهی به آب بیشتری نیاز دارد.به طور کلی زمانی آبیاری انجام می گیرد که رطوبت خاک کم شده و در حدود ۲۵% باشد.
در زمان رشد بوته ها نخهای گلخانه آماده شده وبه سیمهای موجود در سقف گلخانه متصل می گردد.نحوه اتصال این نخها به گیاه ممکن است با استفاده از قرقره های سیمی که نخ اضافه را بر روی سیم مهار قرار می دهند ویا با کلیپس هایی به ساقه متصل شود(نیازی به گره زدن نیست) و یا اینکه نخ به سیم مهار در پایین گیاه بسته شود.این مرحله نیاز به دقت زیاد دارد تا به بوته آسیب نرسد.همزمان با طی مراحل رشد بوته به طور منظم به دور نخها بسته می شود.
هرس
هرس نقش بسیار مهمی در رشد و باردهی بوته خیار دارد.بنابراین برای انجام صحیح آن نیاز به دقت و تجربه کافی می باشد. تا زمانی که ارتفاع بوته به ۳۰ سانتی متر برسد،هرس انجام نمی گیرد.پس از آنبسته به رقم تعدادی از شاخه های فرعی،گلها و یا میوه ها به تدریج از بوته خذف می گردد.این عمل باعث افزایش توان گیاه برای رشد شاخه های اصلی خواهد شد.در نتیجه با افزایش انرژی گیاه برای تولید ساقه و برگهای اولیه،گیاهی شاداب و قوی خواهیم داشت.در فصل بهار نیز بعنوان هرس، جوانه انتهایی در شاخه های فرعی بوته خیار بعد از ظهور برگ پنجم حذف می گردد.
نوع دوم هرس در خیار مربوط به حذف برگهای مسن گیاه می باشد و در طول دوره رشد به صورت تدریجی انجام می گیرد.در انجام این هرس برگهای پیر و مسن از پایین بوته به تدریج حذف می گردد.البته در هر نوبت هرس نباید بیش از ۲-۳ برگ از گیاه خذف شود و به طور تقریبی ۲۰ تا ۲۵ برگ روی بوته باقی بماند.
بيماري هاي و آفات خيار :
بيماري موزائيك خيار :
بيماري موزائيك خيار از مهمترين بيماريهاي گياهان جاليزي است كه به گياهاني چون خيار، طالبي، هندوانه، كدو، گوجه فرنگي، فلفل، شلغم، عدس، لوبيا و... آسيب وارد مي كند.
عامل بيماري موزائيك خيار، نوعي ويروس است كه نخستين بار در سال 1916 در دنيا گزارش شد و براساس بررسيهاي انجام شده توسط پژوهشگران اين بيماري در سال 1343 در ايران نيز ديده شد.
عامل اين بيماري زمستان را روي ميزبان هاي واسط يا ريشه هاي علفهاي هرز مي گذارند و در اوايل بهار كه علفهاي هرز ميزبان ويروس در اطراف مزارع جاليزي مي رويند به تدريج به برگهاي گياهان منتقل مي شوند و گاهي نيز بر اثر عمليات زراعي در جاليز و حتي به وسيله لباس كارگران و حشرات ناقل از بوته هاي بيمار به بوته هاي سالم منتقل مي شود.
بيماري موزائيك خيار داراي نام علمي Cucumber mosaic virus يا CMN است.
علايم موزائيك با رنگ سبز روشن و سبز تيره يا زرد مايل به سبز در برگ قابل رويت هستند و با توسعه بيماري برگها بد شكل و تاولي شكل شده و گاهي لوله اي مي شوند، در سطح ميوه هاي آلوده نيز تاولهاي سفيد يا سبز تيره اي ظاهر مي شود كه اين تاولها خشن و زگيل مانند هستند و ميوه را بدقواره مي كنند، اينگونه خيارها غالبا تلخ بوده و اگر به مصرف تهيه خيارشور برسند نرم و آبكي مي شوند.
كنترل ويروس موزائيك خيار به علت داشتن ميزبانهاي مختلف بسيار دشوار است اما با كنترل حشرات ناقل، كنترل علفهاي هرز و استفاده از بذر عاري از ويروس و سالم مي توان تا حدي از خسارت اين بيماري جلوگيري كرد.
از اقدامات زراعي كه مي توان استفاده كرد مي توان به از بين بردن علفهاي هرز جاليز، استفاده از مالچ آلومينيوم كه منعكس كننده نور است و شته هاي ناقل را دفع مي كند و كاشت گندم اطراف جاليز از نقل و انتقال شته ها و ساير ناقلين جلوگيري مي كند اشاره كرد.
همچنين بهترين راه مبارزه با اين ويروس استفاده از ارقام مقاوم ذكر شده است.
آنتراکنوز کدوئیان :
این بیماری که قارچ عامل آن اولین بار در سال 1876 در ایتالیا روی میوه ی خیار دیده شده امروزه در اکثر نقاط دنیا که دارای آب و هوای نسبتاًملایم و رطوبت کافی می باشند وجود آن به اثبات رسیده است.در ایران نیز این بیماری در سال 1326 روی هندوانه در بندر انزلی جمع آوری شد و از مناطق گیلان و مازندران گزارش شده است. علایم:عامل این بیماری می تواند تقریباً روی تمام گیاهان خانواده کدوئیان از قبیل خیار،هندوانه،خربزه و کدو فعالیت دارد و آن ها از مرحله گیاهچه تا زمانی که گیاه به میوه می نشیند مورد حمله قرار می دهد.در هر مرحله ی گیاهچه کوتیلدون ها در اثر حمله ی قارچ از بین رفته،روی ساقه زخم های قهوه ای رنگ مایل به سیاه بوجود می آید که به سرعت شکاف برداشته و منجر به مرگ گیاهچه می گردد.روی برگ جوان لکه های سبز رنگ پریده بوجود می آید که این لکه ها در مرکز قهوه ای رنگ اند.گاهی شدت بیماری به حدی است که در مزرعه منظره سوختگی بوجود می آید و ممکن است این سوختگی با علایم ناشی از بیماری سفیدک دروغی جالیز اشتباه شود.در سطح خارجی میوه و در نقاطی که بیشتر در مجاورت رطوبت است لکه های مایل به سبز ظاهر می گردد که ابتدا سطحی بوده ولی سپس گود شده و به عمق گوشت میوه نفوذ می نماید.گاهی اوقات روی زخم های میوه،قارچ های ساپروفیت رشد می کنند.
مبارزه:
تهیه بذر سالم
جمع آوری و سوزاندن بقایای آلوده
تناوب زراعی
سمپاشی با زینب به نسبت 2 کیلو گرم در هزار لیتر
سمپاشی با مانب،مانکوزب و کلروتالونیل.
شته جاليزي :
اين آفت بويژه در مناطق جنوبي و جنوب شرقي ايران صدمه و زيان شديدي به جاليزكاريها وارد مي نمايد . شته ها به گياهاني مثل خيار وحتي علفهاي هرز صدمه وارد مي كنند .شته جاليزي ابتدا به صورت گروهي در زير برگها مستقر شده و بعد تمام گياه را به اشغال در مي آوردو با مكيدن شيره نباتي گياه را دچار فقر مواد كربوهيدراته نموده و‌آنرا از رشد و نمو باز مي دارد .در گياهان آلوده برگها پيچيده و گلها ميريزند.
مبارزه : در مبارزه با شته جاليزي يكي از اقدامات مهم زراعي وجين علفهاي هرز مزرعه است . زيرا علفهاي هرز مزرعه اولين مكاني است كه شته ها پس از سپري كردن زمستان روي آن مستقر شده و از آن تغذيه مي كنند. براي مبارزه مي توان از سموم زير استفاده كرد :
- انابازين سولفات يا سولفات نيكوتيك (10-20 گرم سم + 40گرم روغن در 10 ليتر آب)
- سم تيفوس كه سم فسفره اي است به نسبت 4 گرم در ده ليتر آب مخلوط مي گرددو يا به صورت گرد پاش .
كنه عنكبوتي :
اين آفت ثكي از شايع ترين و خطرناك ترين افات عمومي مي باشد .در تابستان رنگ كنه عنكبوتي زرد و يا زرد مايل به سبز ميباشد ولي مقارن پاييز و اوايل بهار رنگ آن نارنجي مايل به قرمز است .در طرفين بدن آن دو لكه سياه مشاهده مي شود . كنه ها معمولا در زير برگها به سر برده و به كمك نيش خود از شيره گياهان تغذيه مي نمايند . در گياهان آلوده كنه ابتدا نقطه هاي ريز و بيرنگي در سطح برگها ظاهر شده و پس از آن برگها به تدريج به زردي گراييده و خشك مي شوند.
مبارزه : براي مبارزه شيميايي با اين آفت ، بوته هاي را با گُل گوگرد گرد پاشي مي كنند . مقدار از 15 تا 30 كيلو در هكتار بسته به سن گياه متغير است . در مبارزه با كنه عنكبوتي مي توان از محلول ، مخلوطي از گوگرد و آهك استفاده كرد . براي سمپاشي محلول غليظ را با مقداري آب مخلوط كرده و غلظت آن را تا 5/0 درجه بومه مي رسانند.
سوسكهاي خانواده الاتريده :
بسياري از سوسكهاي اين خانواده به جاليزها و ساير نباتات زراعي صدمه و زيان ميرسانند و شا يع ترين آنها عبارتند از :
سوسك تيره ، مخطط ، مزرعه ، سوسك صحرايي ، سوسك سياه ، سوسك پهن ، اين آفت زمستان را به صورت سوسك بالغ يا به صورت لاروهاي سنين مختلف در داخل خاك به سر مي برد . سوسكها در اوايل بهار از خاك كه در آمده و شروع به تخم ريزي مي كنند و تخمها را معمولاً به صورت كپه هاي كوچك و يا تك تخم در زير كلو خه هايا تركهاي زمين در عمق كمي قرار مي دهند . لاروها پس از در آمدن از تخم 20- 40 روز از بذرهاي كاشته شده و ريشه هاي نازك گياهان تغذيه كرده و گياه را ضعيف مي كنند محصول را تقليل مي دهند.
مبارزه : مبارزه با اين كرمها به علت طور مدت زندگي در داخل خاك خيلي مشكل است اقدامات اساسي بايد متكي بر عمليات زراعي باشند.مانند شخم عميق ، سله شكني و وجين علفهاي هرز ، استعمال كود بويژه پتاس و ازته در حد لازم باشد. مبارزه شيميايي با اين آفت به قدر كافي بررسي و تكميل نشده است و بهترين نتيجه را در حال حاضر سم كلرو پيكرين مي دهد .
براي از بين بردن كرمها مي توان از طعمه هاي مسموم نيز استفاده نمود ومعمولاً به يك كيلو طعمه (سيب زمينس – چغندر قند) مقدار 500 گرم ارسنيك سديم اضافه مي شود.
سوسكهاي سياه خانواده تنبريوينده :
سوسكهاي اين خانواده بيش از 10 نوع هستند كه مهمترين آنها عبارتند از :
- سوسك صحرايي
- سوسك شني
- سوسك سياه
لاروهاي اين سوسك به علت شباهتي كه با كرمهاي مفتولي دارد بنام كرم مفتولي كاذب خوانده مي شود و تفاوت آن با كرم مفتولي فقط در اينست كه يك جفت پاهاي قدامي اينها درازتر و كلفتر از پاهاي مياني و عقبي است . ضرر و زيان اساسي اين سوسكها توسط لاروهاي آنها با خوردن بذرهاي كاشته شده و ريشه گياهان متوجه جاليزكاريها مي شود . سوسكهاي بالغ هم با خوردن قسمت هوايي گياه هم كم و بيش صدمه و آسيب مي رسانند.
مبارزه : براي گرفتن و جمع آوري اين كرمها تله هايي از كاه و شاخ و برگ و با علفهاي هرز بشكل كپه هايي درست مي كنند . كرمها در زير كپه ها جمع شده و بعد با دست جمع آوري مي شوند. براي هر هكتار حدود 100 كپه كافي خواهد بود . گاهي زير كپه ها طعمه هايي از كپك و تفاله ها كه به نسبت 5/2 % با سم آرسنيك دو سود آلوده مي شود. جهت مبارزه با سوسك شني هم علاوه بر اقدامات بالا ، بوته ها را با سموم داخلي يعني سمومي كه از راه دستگاه گوارشي تاثير مي نمايد پودر پاشي مي نمايند.
شب پره :
اين آفت بويژه ئر سالهايي كه به طور دسته جمعي تكثير مي شود بسيار خطرناك مي باشد. پروانه هاي نسل اول در حرارت متوسط 15 درجه شروع به پرواز كرده و پس از تغذيه ، تخمهاي خود را در زير برگها و علف هرز با نياتات و گاهي روي بقاياي خشك گياهي مي گذارند . در اين سن لاروها برگها را تراشيده و سوراخهاي كوچكي در آن ايجاد مي كنند . لاروهاي مسن تر ، برگها را كاملا خورده و فقط رگبرگها را باقي مي گذارند . و گياهان لطيف جوان را به طور كلي خورده و از بين مي برند .
مبارزه : در مبارزه با اين آفت ، قبل از ظهور لاروها ، از بين بردن علفهاي هرز در حال گل كه منبع تغذيه پروانه ها و تخم ريزي آنها و محل پرورش نسل اول لاروها
مي باشد اهميت زيادي دارد . براي گرفتن لاروها تله هاي لار.گيري تعبيه مي شود . سله شكني و شخم سطحي بين رديفها باعث از بين رفتن تخم ها و لاروها مي شود. در مواقعي كه لاروها از مزرعه اي به مزرعه ديگر مهاجرت مي كنند ، طعمه مسموم را بكار ميبرند براي اين كار عمود بر جهت حركت لاروها جويهايي با گاو آهن حفر كرده و در ته آن طعمه مسموم را كه از علفها هرز تازه برداشت شده آغشته به سم آرسنيك دو سود است قرار مي دهند .
سفيدك دروغي خيار
عامل بيماري : پسودوپرونوسپوراكوبن سِس
علائم : طالبي و خيار بيش از هندوانه – كدو – خورشتي مورد حمله اين بيماري قرار مي گيرند . روي برگها لكه هاي براق روغني به قطر 1-2 سانتي متر با حاشيه زاويه دار ظاهر مي شود. بعد از گذشت چند روز قسمت آلوده زرد شده و مي خشكد و برنگ قهوه اي در مي آيد. اگر هوا مرطوب باشد در سطح پاييني برگها كپك خاكستري متمايل به بنفش ظاهر مي شود . آلودگي شبب سقط گلها و توقف رشد ميزبان مي شود . ميوه ها به طور غير مستقيم به دليل خشك شدن برگها صدمه مي زند .
كنترل : براي مبارزه بايد بقاياي آلوده از بين رفته و از آبياري سطح بالاي ميزبان ممانعت گردد . از تراكم ميزبان جلوگيري شود و در صورت مشاهده بيماري هر 8 روز سم پاشي انجام گيرد و تا زماني كه شرايط بيماري زدايي وجود دارد سم پاشي قطع نشود. سموم پيشنهادي اتيل فويفيت آلومينيم گياهان آلوده بايد سوزانده شوند.
www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com
