ظروف فلزی یا حلبی:
تاریخچه ساخت ظروف فلزی در دنیا و در ایران:
تاریخ ساخت ظروف فلزی به 23 سال قبل از میلاد مسیح نسبت داده می شود. فلز قلع در حدود سال 1240میلادی در شهر بوهیما توسط یک کارگر انگلیسی کشف گردید. تاریخ کشف و ساخت آهن سفید به سال های بین 1575 میلادی یعنی از زمانی که قلع به آلمان صادر شد، برمی گردد. در سال 1665 میلادی در انگلیس کوشش شد تا آهن سفید ساخته شود، تا اینکه بالاخره در سال های بین 1720 و 1730 میلادی توانستند توفیق در این امر حاصل نمایند. هنبوردی در انگلستان اولین بار توانست آهن سفید را به طور تجارتی با موفقیت تهیه نماید، او شمش های گداخته را به وسیله غلطک به صورت صفحات نازک تری در آورد. در اوایل قرن هجدهم در حدود سال 1714 ساخت آهن سفید در فرانسه شروع شد.
در سال 1804 میلادی نیکلا اپرت به طور تجربی برای نگهداری مواد غذایی به روش های خشک کردن، دودی کردن و بسته بندی مواد غذایی در قوطی فلزی دست یافت؛ سپس از این روش در صنعت کمپوت و کنسرو سازی استفاده شد که به نام اپر تیزاسیون معروف شد. در سال 1810 میلادی، پیتر، ساخت قوطی فلزی از جنس فولاد با پوشش یک لایه قلع را ابداع کرد. در سال 1812 میلادی به طور ابتدایی اولین کارگاه کنسرو سازی در بوستون آمریکا شروع به کار کرد. در سال 1856 میلادی برای بسته بندی نمودن شیر تغلیظ شده (شیر کندانسه)، صدف دریایی و ذرت در قوطی های فلزی اجرا شد. بعد از ساخت اتوکلاو در سال 1874 میلادی توسط استیونسون طرح تولید قوطی به روش پیوسته انجام شد. در سال 1906 میلادی سازمانی تحت عنوان سازمان ملی صنایع کنسرو تأسیس و سپس مرکز تحقیقاتی برای این صنعت آغاز به کار کرد.
در سال 1958 قوطی آلومینیومی برای اولین بار تولید شد. تولید این قوطی به علت داشتن مزایایی شامل حمل و نقل آسان و مقاومت نسبتا بالا در مقابل تغیرات شیمیایی، به سرعت توسعه یافت.
اما در کشورمان ساخت قوطی فلزی از سال1307 شمسی توسط شخصی به نام درخشان در رابطه با نگهداری مواد غذایی مورد توجه قرار گرفت. وسایل ساخت و تولید قوطی فلزی در سال 1309 به طور دستی با استفاده از قیچی، دستگاه برش، لوله کن و غیره انجام شد. برای جلوگیری از ضایعات و افزایش زمان ماندگاری محصولات کشاورزی در سال 1311-1312 از قوطی فلزی برای نگهداری نخود سبز وغیره بهره گرفتند. در سال 1330 اولین قوطی فلزی جهت بسته بندی روغن نباتی جامد به وسیله دستگاه مدرن ساخته شد و در سال1344 سیستم اک زنی اتوماتیک در ایران نصب و مورد بهره برداری قرار گرفت. در حال حاضر قوطی فلزی توسط شرکت های بسته بندی ساخته می شود برای تولید قوطی توسط شرکت ها، ورق های فلزی و حتی 10 نوع لاک مجاز از خارج وارد می شود. در سال 1998 در جهان برای بسته بندی نمودن محصولات، 7/3 درصد از قوطی های فلزی استفاده می شود. گزارش شده است که در اروپا و آمریکا میزان استفاده نمودن از قوطی فلزی برای بسته بندی نمودن اغلب مواد غذایی کنسروی کاهش یافته است.
مزایا و معایب قوطی فلزی:
چنانچه مواد در قوطی فلزی بسته بندی شود زمان ماندگاری آنها در مقایسه با مواد اولیه بسته بندی دیگر، به مراتب افزایش می یابد. مواد اولیه بسته بندی شده در قوطی فلزی را بدون اینکه در آنها تغییرات ارگانوپتیکی حاصل شود می توان به مدت 2 الی چند سال نگهداری نمود.
مزایای قوطی فلزی:
1- اغلب آنها در مقابل ضربه های خارجی مقاوم هستند.
2- قوطی فلزی در مقابل درجه حرارت بالا (درجه حرارت استریلیزاسیون) از مقاومت بالایی برخوردار است.
3- این مواد اولیه بسته بندی، از مقاومت فوق العاده نسبت به نفوذ رطوبت، نور واکسیژن نشان می دهد.
4- خاصیت مسموم کنندگی در آنها پایین است.
معایب قوطی فلزی:
1- در آنها پدیده خوردگی در مقایسه با مواد اولیه بسته بندی دیگر سریع تر انجام می شود. در اثر خوردگی تغیراتی در سطح و داخل قوطی ایجاد می شود. به خصوص هیدروژن آزاد شده در داخل قوطی، منجر به بادکردگی قوطی فلزی و در نتیجه سوراخ شدن آن می شود.
2- خوردگی حاصل درقوطی فلزی می تواند باعث تغییر رنگ و کاهش ویتامین های مواد غذایی گردد.
استفاده از کالای بسته بندی بندی شده فلزی چه فایده و چه ضررهایی دارد ؟
تاریخچه کنسروسازی به زمان ناپلئون بناپارت برمی گردد ، زمانی که دولت فرانسه در جنگ بود و به دنبال روشی برای افزایش نگهداری مواد غذایی برای سربازان خود مي گشت ، تا اینکه ، نیکلاس آپرت ، بوسیله کنسرو کردن مواد غذايي در شیشه و استفاده از فرآیند حرارتی توانست این روش را بنیانگذاری کند. حال بعد از گذشت 200 و اندی سال ، شاهد تغییرات نه چندان گسترده‌ای در صنعت بسته بندي هستيم كه از آغاز با شیشه شروع شد و به قوطی های فلزی رسید ، ظروفی که از جهت نگهداری ، بسيار راحتند و با قابليت تجزيه پذيري ، از آلودگی زیست محيطي جلوگيري به عمل آورده و علاوه بر آن ، حمل و نقلشان آسان است ، تنها مشكل قوطي هاي فلزي ، نحوه باز کردن درب آن است ، که نیاز به درب باز کن را اجباری نموده و موجب شده که متولیان این صنعت به فکر افتاده و با استفاده از درب‌های آسان بازشو، چاره‌ای برای این مشکل بیندیشند. و قوطی هایی را طراحی کنند که با حرکت یک انگشت باز می شوند و نیازی به درب بازکن ندارند.
با ورود این تکنولوژی به کشور، چند سالی است که اکثر شرکت های کنسروی به سوی آن جذب شده اند و با سرمایه‌گذاری در این صنعت، قدم‌های چشمگیری برداشته‌اند.
معايب قوطي هاي فلزي
- هزينه بالا
تکنولوژی استفاده از اين صنعت بسيار گران است و هزينه توليد قوطي هاي فلزي آسان بازشو ، بسیار بالاتر از قوطی های معمولی است. هزینه ای كه در نهایت از مصرف کننده گرفته می‌شود و امكان استفاده از محصولات کنسروی را از اقشار كم درآمد ، سلب مي كند.
كنده شدن قلاب درب هاي آسان بازشو
قلاب متصل به قوطي هاي فلزي اگر بر اثر استفاده نادرست یا بی احتیاطی کنده شود باز کردن قوطی به سختی انجام می شود و استفاده از چاقو، برای بازکردن درب، با خطراتي همراه بوده كه همواره مصرف كننده را تهديد مي كند.
مسائل بهداشتي
كاربرد این نوع درب ها در مورد نوشیدنی ها بسیار رایج شده است ، قوطی های آلومینیومی با این نوع درب ها ، که به خاطر راحتی در مصرف و همچنین سرعت بالای خنک شدن فلز ، در محیط یخچال استفاده زیادی می شود ، متاسفانه در حین حمل و نقل و بخصوص در هنگام انبار کردن در معرض آلودگی قرار می گیرند ، همين امر باعث نفوذ آلاينده ها به داخل قوطي مي شود ، بارها گزارش شده است که ادرار موش در سردخانه ها و انبارها باعث بیماری گشته است ، چون این قوطی ها حین مصرف شستشو نمي شوند و به همان صورت ، مصرف می شوند.
استفاده از ماده شيميايي بيسفنول
در توليد قوطي هاي فلزي از ماده شيميايي بيسفنول استفاده مي شود كه این ماده به ویژه برای نوزادان و کودکان مضر است و آثار مخربی روی سیستم عصبی می گذارد. البته بیسفنول برای بزرگسالان هم می تواند خطر آفرین باشد. نتایج پژوهش های مختلف ، همواره نشان دهنده احتمال بالای خطرات جبران ناپذیر این ماده جنجال برانگیز برای انسان ها بوده است. اگر غلظت بیسفنول زیاد باشد ، می تواند روی کیفیت اسپرم در مردان تاثیر منفی بگذارد و در زنان نیز ، احتمال نا باروری را افزایش دهد.
افزایش وزن ، ابتلا به دیابت و بیماری های قلبی و عروقی ، نمونه های دیگري از عوارض جانبی بیسفنول هستند. وجود بیسفنول فقط به قوطی های کنسروی و شیشه‌ي شیرها محدود نمی شود ، بلکه در ساخت اسباب بازی های پلاستیکی ، بسته بندی های مواد غذایی و اشیا دیگری که ما بطور روزمره با آنها در تماس هستیم بكار مي رود.
حال با توجه به مشکلات ذکر شده و نیز ، لزوم به روز بودن صنعت بسته بندي ، رعايت نكات بهداشتي و اقتصادي ، ضرورتي است كه بايد از سوي صاحبان اين صنعت ، مورد توجه قرار گرفته و با بهره مندي از تكنولوژي هاي پيشرفته ، توليدات خود را كيفي تر نموده و ضمن جلب اعتماد مصرف كننده ، ضامن سلامت محصولاتي باشند كه در جامعه عرضه مي شود.
لطفا صبر کنید ...
